The Nuremberg Chronicle (by Hartman Schedel, a Nuremberg physician and humanist scholar), more properly known as the Liber Chronicarum, is a history of the world from creation to its publication in 1493. While on the one hand it demonstrates the influence of Renaissance humanism, it also shows a society in the process of transformation from medieval to modern, and from a scribal culture to a print culture.
Τερατολόγοι και "Μη-Συμβατική" Ιστορία
Στα μέσα περίπου του 5ο αιώνα π.Χ. γεννήθηκε στην Κνίδο της ΝΔ Μικράς Ασίας (στην Καρία, απέναντι από την Ρόδο), ο περίφημος γιατρός και ιστορικός Κτησίας, ο επονομαζόμενος Κνίδιος, από την πόλη της καταγωγής του.
Από το 404 π.Χ. (ίσως και νωρίτερα) έζησε στην Περσική Αυλή ως προσωπικός γιατρός του Πέρση αυτοκράτορα Αρταξέρξη ΙΙ (404-358 π.Χ.), γνωστού από τα γεγονότα της αποτυχημένης εκστρατείας του αδελφού του Κύρου του Νεώτερου εναντίον του και των περιπετειών της επιστροφής των ελλήνων μισθοφόρων (τους οποίους είχε προσλάβει ο Κύρος να τον βοηθήσουν να καταλάβει τον θρόνο) στην πατρίδα (Κάθοδος των Μυρίων, Ξενοφών: Κύρου Ανάβασις). Ο Κτησίας, ο οποίος εκτός από τις ιατρικές, προσέφερε και διπλωματικές υπηρεσίες στον Αρταξέρξη ΙΙ, θα επιστρέψει μετά από πολλά χρόνια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου άρχισε να ασχολείται με την συγγραφή του περίφημου έργου του, «Περσικά». Το έργο αυτό αποτελούσε μια Ιστορία της Περσίας σε 23 βιβλία, που άρχιζε με τους Ασσυρίους και τον μυθικό βασιλιά τους Νίνο (Βιβλία 1-3), στην οποία όμως υπήρχαν πλήθος παρεκβάσεων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ξεχωριστά έργα, όπως τα «Ινδικά», περιγραφή της Ινδίας, η «Περίοδος ή Περίπλους», γεωγραφική περιγραφή της Αιγύπτου και του Ευξείνου Πόντου κ.λ.π.
Το έργο του θα χρησιμεύσει ως πηγή για αρκετούς από τους μετέπειτα ιστοριογράφους και συγγραφείς, όπως ο Θεόπομπος ο Χίος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Πλούταρχος κ. ά.
Ο Κτησίας φιλοδοξούσε να είναι ο συνεχιστής του Ηροδότου, στο έργο του οποίου άσκησε έντονη κριτική, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να τον φτάσει, γιατί δεν επεδίωξε να καταγράψει τα ιστορικά γεγονότα με κριτικό πνεύμα και αυστηρότητα στην επιλογή των πηγών του. Ήταν περισσότερο ένας αφηγητής, που απέβλεπε κυρίως στην δημιουργία εντυπώσεων στους αναγνώστες του, με αποτέλεσμα το έργο του να αποκτήσει μυθιστορηματικό χαρακτήρα και να είναι μεν ευκολοδιάβαστο, αλλά εις βάρος της αξιοπιστίας και της σοβαρότητας. Οι διηγήσεις του όμως και οι τερατολογίες του για την ύπαρξη απίθανων λαών και τόπων, θα έχουν ως τελικό αποτέλεσμα να μείνει γνωστός όχι ως ιστορικός, αλλά ως ένας ευφάνταστος παραμυθάς.
Ο Κτησίας, όπως και ο νεώτερός του κατά έναν αιώνα περίπου, αλλά εξ ίσου αμφιλεγόμενος Μεγασθένης (περίπου 350-290 π.Χ.), ο πρεσβευτής του Σελεύκου Α΄ στην αυλή του Ινδού ηγεμόνα Σανδράκοττου (Τσαντραγκούπτα Μωρύα), θα γίνουν οι κύριες πηγές αναφοράς για τους συγγραφείς του Μεσαίωνα, οι οποίοι θα αναπτύξουν ολόκληρο κλάδο, την Τερατολογία, που αντικείμενό της ήταν η καταγραφή κάθε είδους υπερφυσικών όντων και η προσπάθεια για την επιβεβαίωση της ύπαρξής τους: Οι Κυνοκέφαλοι, άνθρωποι με κεφάλι σκύλου, οι Σκιάποδες, που είχαν μόνο ένα πόδι (κατά μία εκδοχή) με τεράστια πατούσα και το χρησιμοποιούσαν για να τους κάνει σκιά όντας ξαπλωμένοι στο έδαφος, μια άλλη φυλή με την ονομασία Βλέμες που ήσαν ακέφαλοι και τα μάτια, στόμα, μύτη κ.λ.π. τα είχαν στο στήθος τους, οι περίφημοι Πανώτιοι ή Ωτολίκνοι ή Ενωτοκοίται με τεράστια αυτιά που τα χρησιμοποιούσαν ως ρούχα και κλινοσκεπάσματα, το μυθικό πτηνό Φοίνιξ που ξαναγεννιόταν από την στάχτη του, οι Κένταυροι, οι Νύμφες, οι Γοργόνες και άλλα πολλά.
Από το 404 π.Χ. (ίσως και νωρίτερα) έζησε στην Περσική Αυλή ως προσωπικός γιατρός του Πέρση αυτοκράτορα Αρταξέρξη ΙΙ (404-358 π.Χ.), γνωστού από τα γεγονότα της αποτυχημένης εκστρατείας του αδελφού του Κύρου του Νεώτερου εναντίον του και των περιπετειών της επιστροφής των ελλήνων μισθοφόρων (τους οποίους είχε προσλάβει ο Κύρος να τον βοηθήσουν να καταλάβει τον θρόνο) στην πατρίδα (Κάθοδος των Μυρίων, Ξενοφών: Κύρου Ανάβασις). Ο Κτησίας, ο οποίος εκτός από τις ιατρικές, προσέφερε και διπλωματικές υπηρεσίες στον Αρταξέρξη ΙΙ, θα επιστρέψει μετά από πολλά χρόνια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου άρχισε να ασχολείται με την συγγραφή του περίφημου έργου του, «Περσικά». Το έργο αυτό αποτελούσε μια Ιστορία της Περσίας σε 23 βιβλία, που άρχιζε με τους Ασσυρίους και τον μυθικό βασιλιά τους Νίνο (Βιβλία 1-3), στην οποία όμως υπήρχαν πλήθος παρεκβάσεων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ξεχωριστά έργα, όπως τα «Ινδικά», περιγραφή της Ινδίας, η «Περίοδος ή Περίπλους», γεωγραφική περιγραφή της Αιγύπτου και του Ευξείνου Πόντου κ.λ.π.
Το έργο του θα χρησιμεύσει ως πηγή για αρκετούς από τους μετέπειτα ιστοριογράφους και συγγραφείς, όπως ο Θεόπομπος ο Χίος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Πλούταρχος κ. ά.
Ο Κτησίας φιλοδοξούσε να είναι ο συνεχιστής του Ηροδότου, στο έργο του οποίου άσκησε έντονη κριτική, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να τον φτάσει, γιατί δεν επεδίωξε να καταγράψει τα ιστορικά γεγονότα με κριτικό πνεύμα και αυστηρότητα στην επιλογή των πηγών του. Ήταν περισσότερο ένας αφηγητής, που απέβλεπε κυρίως στην δημιουργία εντυπώσεων στους αναγνώστες του, με αποτέλεσμα το έργο του να αποκτήσει μυθιστορηματικό χαρακτήρα και να είναι μεν ευκολοδιάβαστο, αλλά εις βάρος της αξιοπιστίας και της σοβαρότητας. Οι διηγήσεις του όμως και οι τερατολογίες του για την ύπαρξη απίθανων λαών και τόπων, θα έχουν ως τελικό αποτέλεσμα να μείνει γνωστός όχι ως ιστορικός, αλλά ως ένας ευφάνταστος παραμυθάς.
Ο Κτησίας, όπως και ο νεώτερός του κατά έναν αιώνα περίπου, αλλά εξ ίσου αμφιλεγόμενος Μεγασθένης (περίπου 350-290 π.Χ.), ο πρεσβευτής του Σελεύκου Α΄ στην αυλή του Ινδού ηγεμόνα Σανδράκοττου (Τσαντραγκούπτα Μωρύα), θα γίνουν οι κύριες πηγές αναφοράς για τους συγγραφείς του Μεσαίωνα, οι οποίοι θα αναπτύξουν ολόκληρο κλάδο, την Τερατολογία, που αντικείμενό της ήταν η καταγραφή κάθε είδους υπερφυσικών όντων και η προσπάθεια για την επιβεβαίωση της ύπαρξής τους: Οι Κυνοκέφαλοι, άνθρωποι με κεφάλι σκύλου, οι Σκιάποδες, που είχαν μόνο ένα πόδι (κατά μία εκδοχή) με τεράστια πατούσα και το χρησιμοποιούσαν για να τους κάνει σκιά όντας ξαπλωμένοι στο έδαφος, μια άλλη φυλή με την ονομασία Βλέμες που ήσαν ακέφαλοι και τα μάτια, στόμα, μύτη κ.λ.π. τα είχαν στο στήθος τους, οι περίφημοι Πανώτιοι ή Ωτολίκνοι ή Ενωτοκοίται με τεράστια αυτιά που τα χρησιμοποιούσαν ως ρούχα και κλινοσκεπάσματα, το μυθικό πτηνό Φοίνιξ που ξαναγεννιόταν από την στάχτη του, οι Κένταυροι, οι Νύμφες, οι Γοργόνες και άλλα πολλά.
Μυθικά όντα από το Χρονικό της Νυρεμβέργης
(Σκιάπους και Βλέμας)
Αυτό το πνευματικό κλίμα μεσαιωνικής αμάθειας και σκοταδισμού μετέφερε με επιτυχία ο διάσημος Ιταλός συγγραφέας και Σημειολόγος Ουμπέρτο Έκο, στο εκπληκτικό μυθιστόρημά του «Μπαουντολίνο» (“Baudolino”, 2000), που θα συνιστούσα την ανάγνωσή του σε οπαδούς και φανατικούς θιασώτες του είδους.
Γιατί άραγε τα αναφέρω όλα αυτά; Για τον απλούστατο λόγο ότι τον τελευταίο καιρό οι προθήκες των Βιβλιοπωλείων γεμίζουν με ανάλογα έργα, τα οποία προφανώς δεν είναι δυνατόν, σε καμιά περίπτωση, να απολαμβάνουν την ίδια κατανόηση, ανοχή και συμπάθεια με το έργα του Κτησία του Κνίδιου, του Μεγασθένη ή των Τερατολόγων του Μεσαίωνα.Μια περιδιάβαση στα «έργα» αυτά θα αποκάλυπτε μια ανθούσα παραλογοτεχνία με κύρια θέματά της, σε μεγάλο ποσοστό, την παραποίηση της ελληνικής Ιστορίας και Προϊστορίας από ημιμαθείς ερασιτέχνες, την «ερμηνεία» διαφόρων γεγονότων και συμβάντων του παρελθόντος με εξωφρενικούς ισχυρισμούς και παρερμηνείες, την τυμβωρυχία των αρχαίων ελληνικών παραδόσεων και μύθων για να δικαιολογηθούν παιδαριώδεις «θεωρίες» και την κατακεραύνωση επιστημονικών απόψεων και τοποθετήσεων, που δεν συμφωνούν με τα κάθε είδους πνευματικά απόνερα αυτής της παραφιλολογίας.
Γιατί άραγε τα αναφέρω όλα αυτά; Για τον απλούστατο λόγο ότι τον τελευταίο καιρό οι προθήκες των Βιβλιοπωλείων γεμίζουν με ανάλογα έργα, τα οποία προφανώς δεν είναι δυνατόν, σε καμιά περίπτωση, να απολαμβάνουν την ίδια κατανόηση, ανοχή και συμπάθεια με το έργα του Κτησία του Κνίδιου, του Μεγασθένη ή των Τερατολόγων του Μεσαίωνα.Μια περιδιάβαση στα «έργα» αυτά θα αποκάλυπτε μια ανθούσα παραλογοτεχνία με κύρια θέματά της, σε μεγάλο ποσοστό, την παραποίηση της ελληνικής Ιστορίας και Προϊστορίας από ημιμαθείς ερασιτέχνες, την «ερμηνεία» διαφόρων γεγονότων και συμβάντων του παρελθόντος με εξωφρενικούς ισχυρισμούς και παρερμηνείες, την τυμβωρυχία των αρχαίων ελληνικών παραδόσεων και μύθων για να δικαιολογηθούν παιδαριώδεις «θεωρίες» και την κατακεραύνωση επιστημονικών απόψεων και τοποθετήσεων, που δεν συμφωνούν με τα κάθε είδους πνευματικά απόνερα αυτής της παραφιλολογίας.
(Από το βιβλίο του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη: «Μη-συμβατικές θεωρίες»: Οι κερδοσκόποι του “ελληνισμού” και ο φενακισμός των αφελών» - ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ Θεσσαλονίκη 2007)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου