Πανουκρανική Ένωση «Σβομπόντα»:
oι «φιλοευρωπαίοι» εθνικοσοσιαλιστές της Ουκρανίας
Του Σωτήρη Δημόπουλου
Η νέα εξέγερση στην Ουκρανία, με αφορμή τη μη υπογραφή σύνδεσής της με την Ε.Ε., δεν εκπλήσσει κανέναν. Όλοι γνωρίζουν το βαθύ εθνικό χάσμα που διχάζει τη χώρα και προκαλεί περιοδικές δομικές πολιτικές κρίσεις. Το πρόβλημα της Ουκρανίας είναι πρωταρχικά πρόβλημα εθνικής ταυτότητας. Τα υπόλοιπα -οικονομική κατάσταση, διαφθορά, ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος- έπονται και επηρεάζουν, αναλόγως, τη μόνιμη σύγκρουση για την ταυτότητα. Το καινοφανές στοιχείο, όμως, είναι ότι της εξέγερσης ηγείται, στην πραγματικότητα, η ουκρανική άκρα δεξιά. Συγκεκριμένα, κυρίαρχη δύναμη κρούσης είναι το κόμμα Σβομπόντα (Ελευθερία), που συνιστά τη μετεξέλιξη του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος.
Και είναι παράδοξο(;) το ότι τα διεθνή μέσα συγκαταλέγουν τα οργανωμένα μέλη του, όπως αυτά που κατέλαβαν το δημαρχείο του Κιέβου, στους «ευρωπαϊστές». Ενώ η οργάνωση, μέλος της «Συμμαχίας των Ευρωπαϊκών Εθνικών Κινημάτων», όπου ανήκουν το ουγγρικό Γιόμπιτς και το βρετανικό Εθνικό Κόμμα, έχει επισήμως καταγραφεί ως ρατσιστική και αντισημιτική. Προφανώς, εδώ ισχύει το «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, σημασία έχει να πιάνει τα ποντίκια», και ιδίως αν αυτά μιλούν ρωσικά…
Αναμφίβολα, όσα συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στην Ουκρανία συνιστούν ένα ακόμη επεισόδιο στη ιστορία της περιοχής κατά τα τελευταία 500 έτη. Η Ουκρανία αποτελεί μια χώρα-κλειδί για την ευρασιατική ισορροπία ισχύος. Παρά τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά της μεγέθη, ο προσανατολισμός της καθορίζεται πάντοτε από τη Ρωσία: είτε ως ζώνη αποτροπής της επέκτασης της Μόσχας, είτε ως ευρύ πεδίο διεμβολισμού της Μεσευρώπης από το ρωσικό γίγαντα. Αρχικώς, η Δύση, και κυρίως η Πολωνία. επεδίωξε να δημιουργήσει στα ανατολικά της μια ζώνη αναχαίτισης της ρωσικής καθόδου. Με τη δράση των ιησουιτών στα δυτικά της Ουκρανίας αναπτύχθηκε η Ουνία, που έκοβε πλέον τους κοινούς πολιτισμικούς δεσμούς των Μικρορώσων με τους Μεγαλορώσους. Αντιθέτως, το ανατολικό και νότιο τμήμα της σημερινής Ουκρανίας, από τον 18ο και, συστηματικότερα, τον 19ο αιώνα, οριζόμενο τότε ως Νεορωσία, αποικήσθηκε από ποικίλους εθνολογικά, πληθυσμούς (μεταξύ αυτών και Έλληνες), ενώ η πλειοψηφία ήταν Ρώσοι. Στο μεγαλύτερο τμήμα της Ουκρανίας, και σχεδόν αποκλειστικά στις πόλεις, ιδιαίτερη πληθυσμιακή και οικονομική άνθηση γνώρισε το εβραϊκό στοιχείο.
Ο ουκρανικός εθνικισμός, ρομαντικός και απελευθερωτικός, αλλά ταυτόχρονα αντιρωσικός, αντιπολωνικός και αντισημιτικός, διαμορφώνεται κατά τον 19ο αιώνα, κάτω από την τσαρική, αλλά και την αυστριακή κυριαρχία, στις δυτικές περιοχές, και θα εκδηλώνεται σταθερά πριν και μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ιδίως κατά την περίοδο του σταλινισμού.
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης αποκάλυψε τον βαθύ διχασμό μεταξύ των περιφερειών της χώρας. Διχασμός που είναι πολύ δύσκολο, έως αδύνατο, να αμβλυνθεί λόγω και των κοινωνικών ανισοτήτων και της ένδειας που ταλανίζει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Κοντά σ’ αυτά, μαίνεται πάντα η ασίγαστη σύγκρουση εξωτερικών συμφερόντων. Οι ΗΠΑ, διαβλέποντας τον κίνδυνο στρατηγικής συμμαχίας Γερμανίας-Ρωσίας, προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια φιλική τους ζώνη από τις βαλτικές δημοκρατίες και την Πολωνία, μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια.
Η «πορτοκαλί επανάσταση», όμως, όπως και η εκρηκτική Γιούλια Τιμοσένκο δεν κατόρθωσαν να στερεώσουν την ηγεμονία των δυτικών περιφερειών και του ατλαντισμού, κι αυτό για δύο λόγους. Ο ένας ήταν η αδυναμία της Δύσης να χρηματοδοτήσει την απορρόφηση της Ουκρανίας, λόγω της παρατεταμένης κρίσης που περιορίζει την ίδια. Ο δεύτερος ονομάζεται «Πούτιν». Ο Ρώσος πρόεδρος, συνεπής συνεχιστής της τσαρικής και σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής, γνωρίζει άριστα τι σημαίνει το Κίεβο για τα συμφέροντα της Μόσχας και τι πρέπει να κάνει –χωρίς αναστολές– για να τα διασφαλίσει.
Τελικά, η «αντεπανάσταση» του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς, προερχομένου από τις ανατολικές περιφέρειες, προκάλεσε ένα κενό στην ηγεσία των «δυτικών» πολιτικών δυνάμεων. Παρά το γεγονός ότι μεγαλύτερο, κοινοβουλευτικά, αντιπολιτευτικό κόμμα παραμένει το «Μπατκιβσίνα» (η Πατρίδα) της φυλακισμένης Τιμοσένκο, το κενό θα καλυφθεί από το κόμμα «Ουντάρ» (Γροθιά) του πρώην πρωταθλητή μποξ Βιτάλι Κλίτσκο και, κυρίως, το ακροδεξιό «Σβομπόντα».
Το εθνικιστικό κόμμα «Πανουκρανική Ένωση Σβομπόντα» («Всеукраїнське об’єднання «Свобода») προέρχεται από το «Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας», που ιδρύθηκε το 1991. Ο πολιτικός του λόγος είναι ακραία αντιρωσικός, αντισημιτικός και ξενοφοβικός. Τα μέλη του θεωρούν τους εαυτούς τους συνεχιστές του Στεπάν Μπαντέρα (1909-1959), ο οποίος, ως επικεφαλής της «Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών» (OUN), είχε συνεργασθεί αρχικώς με τους ναζί, επιδιώκοντας μια ανεξάρτητη Ουκρανία. Το κόμμα τιμά, επισήμως, όσους πολέμησαν μέσα από τις γραμμές των «Βάφεν Ες Ες της Γαλικίας» ενάντια σε αυτό που περιγράφουν ως «εβραϊκό κομμουνισμό». Γερμανικά μέσα έγραψαν ότι το «Σβομπόντα» συνεργάζεται με το νεοναζιστικό Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NDP) και το σήμα του, μέχρι και το 2003, ήταν το ρουνικό σύμβολο της 2ης Μεραρχίας Πάντσερ των Ες Ες, με τα γράμματα Ι και Ν να σημαίνουν «Ιδέα του Έθνους». Αλλά και σχετικά πρόσφατα, ο Γιούρι Μιχαϊλίσιν, ιδεολογικός καθοδηγητής και βουλευτής του «Σβομπόντα», κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του με παραπομπές στους Ρεμ, Στράσερ και Γκαίμπελς.
Η άνοδος του κόμματος οφείλεται, πρωτίστως, στις ικανότητες του ηγέτη του, από το 2002, Ολέγ Τιαχνίμποκ. Αναλαμβάνοντας τα ηνία του κόμματος, όταν ακόμα τα μέλη του δεν ξεπερνούσαν τα χίλια, ακολούθησε μια τακτική που φρόντιζε σχετικά να αποκρύπτει τις πιο ακραίες πλευρές της οργάνωσης, Άλλαξε το όνομα του κόμματος σε «Σβομπόντα», αντικατέστησε το σήμα του με τα τρία δάκτυλα, ως έμμεση αναφορά στη τρίαινα του επίσημου ουκρανικού συμβόλου και απομάκρυνε κάποια ανεξέλεγκτα στοιχεία. Επικεντρώθηκε σε ζητήματα της πολιτικής διαφθοράς και της διαρκούς οικονομικής καχεξίας που βιώνει η χώρα. Ταυτόχρονα διέλυσε, αλλά μόνον προσωρινά, την παραστρατιωτική οργάνωση «Ουκρανός Πατριώτης», η οποία αργότερα ανασυστήθηκε και παραμένει μέχρι σήμερα συνδεδεμένη με το κόμμα. Συχνά, όμως, κι ο ίδιος Τιαχνίμποκ δεν είναι ιδιαίτερα συγκρατημένος. Όπως, για παράδειγμα, όταν κάλεσε τους Ουκρανούς να πολεμήσουν τη μοσχοβίτικη και εβραϊκή μαφία που τους εξουσιάζει, ή όταν συμμετείχε στην παρουσίαση βιβλίου για τη «θετική» δράση των ναζιστικών στρατευμάτων στην Κριμαία.
Εν πάση περιπτώσει, η ανάπτυξή του κόμματος ήταν αλματώδης. Αρχικώς, το 2006, στις τοπικές εκλογές στη Γαλικία της δυτικής Ουκρανίας, θα πάρει 4-7%, αλλά, στις βουλευτικές του επόμενου έτους, θα λάβει στην επικράτεια μόνον 0,76% Το 2009 θα αυξήσει τα μέλη του σε 15.000, επί το πλείστον με νέους, και στις εκλογές στην περιφέρεια του Τερνόπιλ θα φθάσει το 34,69%, καταλαμβάνοντας τις 50 από τις 120 θέσεις του τοπικού συμβουλίου. Αυτό ήταν το υψηλότερο αποτέλεσμα που κατέγραψε ποτέ η ουκρανική άκρα δεξιά. Στις προεδρικές εκλογές, ο Τιαχνίμποκ θα λάβει μόνον 1,43% των ψήφων, αλλά το 2010, στις τοπικές εκλογές το κόμμα σε όλη την ανατολική Γαλικία θα πάρει 20-30%. Ο αρχηγός θα έχει, πλέον, μόνιμο βήμα στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ενώ μαζί του θα συνταχθούν φορείς και προσωπικότητες που εμφορούνται επίσης από έντονα αντιρωσικά αισθήματα. Σημαντική, μεταξύ αυτών, θα είναι η συνεισφορά των διαφόρων χριστιανικών Εκκλησιών που διάκεινται εχθρικά προς το Πατριαρχείο της Μόσχας: το λεγόμενο Πατριαρχείο του Κιέβου, η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Εκκλησία και η Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία (Ουνία).
Το μεγάλο άλμα, το κόμμα θα το πραγματοποιήσει στις εκλογές του 2012. Σ’ αυτές θα κερδίσει σε πανουκρανικό επίπεδο ποσοστό 10,44% και, ταυτόχρονα, την τέταρτη θέση στο κοινοβούλιο (Βερχόβνα Ράντα), με 37 έδρες σε σύνολο 450. Στη δυτική Ουκρανία, τα ποσοστά του θα είναι απίστευτα υψηλά: στην περιφέρεια του Λβιφ 38% (στην πόλη του Λβίφ ξεπέρασε το 50%), στο Ιβανοφρανκίφ 34% και στο Τερνόπιλ 31%. Στην πόλη του Κιέβου, όπου έχει δημιουργηθεί μια νέα δυτικόστροφη ελίτ, θα αποσπάσει πάνω από 17%, ενώ από τους Ουκρανούς του εξωτερικού σχεδόν το 24%. Αντίθετα, στην ανατολική και νότια Ουκρανία οι επιδόσεις του θα κυμαίνονται μέχρι 6-7%, ενώ στη χερσόνησο της Κριμαίας και στις περιφέρειες Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ, θα λάβει μόλις 1%…
Το «Σβομπόντα» θα καταστεί πολιτική δύναμη πρώτης γραμμής. Οι λεκτικές του ακρότητές, η ξενοφοβία και τα περιστατικά βίας που καταγράφονται από μέλη του, θα παραβλέπονται από το αντιρωσικό μπλοκ, όπως και από τους εξωτερικούς παράγοντες που το στηρίζουν, για τους δικούς τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Έτσι, τον Οκτώβριο του 2012, το «Σβομπόντα» θα υπογράψει συμφωνία κοινού μετώπου «δημοκρατικών» δυνάμεων με το «Μπατκιβσίνα» της Τιμοσένκο, που διαθέτει 101 έδρες στη Βερχόβνα Ράντα. Τον Μάρτιο του 2013, τα δύο κόμματα προχώρησαν μαζί με το «UDAR» σε συμφωνία για συντονισμό τους στις προεδρικές εκλογές του 2015, που σημαίνει ότι θα κατεβάσουν κοινό υποψήφιο.
Είναι πολύ πιθανόν, όμως, τα όσα διαδραματίζονται στο Κίεβο να προκαλέσουν απρόβλεπτες, σήμερα, εξελίξεις. Το επόμενο διάστημα θα δοκιμαστεί, ίσως, όχι μόνον η κυβερνητική σταθερότητα, αλλά, πολύ περισσότερα και δραματικά. Ανάμεσά τους, η αποφασιστικότητα, αλλά και οι δυνατότητες του… Πούτιν.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου